Cidarṇavastotram
Fohász a Tudatosság Óceánjához
लघ्वी प्राकृतभाषया विरचिता यूरोपखण्डस्य सा
स्तोत्रं नाथ चिदर्णवाभिपठितं व्याप्तं कृतिः सेवया ।
स्पष्टीकृत्य पदार्थभानुहृदयं गूढं तवानुग्रहे
उद्देशाभिनिवेशितो’ हमिह तच्छायास्तु वा संस्कृते॥
Laghvī prākṛtabhāṣayā viracitā yūropakhaṇḍasya sā
stotraṃ nātha cidarṇavābhipaṭhitaṃ vyāptaṃ kṛtiḥ sevayā |
Spaṣṭīkṛtya padārthabhānuhṛdayaṃ gūḍhaṃ tavānugrahe
uddeśābhiniveśito’ hamiha tacchāyāstu vā saṃskṛte ||
Csak a hajnal
csendje olyan, mint a Szemed kékje,
s arcod vonalának piroslón szép íve. || 1 ||
निशान्तमौनमात्रं स्याद्भवतो नेत्रनैल्यवत् ।
रूपरेखावदेवं च मुखस्यालोहितामृता ॥१॥
Niśāntamaunamātraṃ syādbhavato netranailyavat |
Rūparekhāvadevaṃ ca mukhasyālohitāmṛtā || 1 ||
Csak a hajnal csendje (niśā-anta-mauna-mātram) olyan, mint a Szemed kékje (bhavataḥ…netra-nailya-vat…syāt), s (evam...ca) arcod (mukhasya) vonalának (rūpa-rekhā-vat) piroslón (ālohitā) szép íve (amṛtā). || 1 ||
Ajkaid ha zárva, csend rügyét formáló;
nyílva, kaput mozgat és titokkal
virágzó. || 2 ||
मौनपल्लवरूपौ ते यदैव संवृतौष्ठयोः ।
द्वारस्योद्घाटने तत्र रहस्येनैव पुष्पितौ ॥२॥
Maunapallavarūpau te yadaiva saṃvṛtauṣṭhayoḥ |
Dvārasyodghāṭane tatra rahasyenaiva puṣpitau || 2 ||
Ajkaid ha zárva (saṃvṛta-oṣṭhayoḥ…yadā…eva), csend rügyét formáló (mauna-pallava-rūpau…te); nyílva, kaput mozgat (dvārasya…udghāṭane…tatra) és titokkal (rahasyena…eva) virágzó (puṣpitau). || 2 ||
Magjából szavadnak, mely értő szívre lel,
az Élet fája sarjad, mi virágport
lehel. || 3 ||
त्वन्मुखस्यैव बीजतः पतितात्स्यान्महामते ।
चिद्द्रुमः स्फुट्यते सो’त्र व्रजेद्यः पुष्परेणुना ॥३॥
Tvanmukhasyaiva bījataḥ patitātsyānmahāmate |
Ciddrumaḥ sphuṭyate so’tra vrajedyaḥ puṣpareṇunā || 3 ||
Magjából (bījataḥ) szavadnak (tvat-mukhasya…eva), (mely) értő szívre (mahā-mateḥ) lel (patitāt…syāt), az (saḥ…atra) Élet fája (cit-drumaḥ) sarjad (sphuṭyate), mi (yaḥ) virágport (puṣpareṇunā) lehel (vrajet). || 3 ||
Tüze hamujával
hintett néma homlokod tiszta,
mint az égbolt, amin nyugvó Nap ragyog. || 4 ||
तदग्निभस्मना सिक्तं त्वल्ललाटं निरुत्तरम् ।
शुद्धमम्बरवद्यस्मिन्भास्करास्तमयः स्फुरेत् ॥४॥
Tadagnibhasmanā siktaṃ tvallalāṭaṃ niruttaram |
Śuddhamambaravadyasminbhāskarāstamayaḥ sphuret || 4 ||
Tüze hamujával (tat-agni-bhasmanā) hintett (siktam) néma (niruttaram) homlokod (tvat-lalāṭam) tiszta (śuddham), mint az égbolt (ambara-vat), amin (yasmin) nyugvó nap (bhāskara-astamayaḥ) vacog (sphuret). || 4 ||
Hajad hogyha libben, abból ritmus tör elő,
de az elmúlt és a jövő tánca mindig esendő. || 5 ||
केशस्ताण्डवितस्तस्मात्स्पन्दनं भवतो यदा ।
पौर्वापर्यस्य नाट्यं तु क्षणिकमुत्तरोत्तरम् ॥५॥
Keśastāṇḍavitastasmātspandanaṃ bhavato yadā |
Paurvāparyasya nāṭyaṃ tu kṣaṇikamuttarottaram || 5 ||
Hajad (bhavataḥ…keśaḥ) hogyha (yadā) libben (tāṇḍavitaḥ), abból (tasmāt) ritmus tör elő (spandanam), de (tu) az elmúlt és a jövő (paurvāparyasya) tánca (nāṭyam) mindig (uttarottaram) esendő (kṣaṇikam). || 5 ||
Engem belső táncra
inkább...és a lélegzet vigyen,
mert nyugalomnak vizén, mondod:
"Bölcsesség pihen… || 6 ||
नर्तकीकारयेन्मां स प्राणश्च वरमन्तरम् ।
शान्त्यम्बुनि यतो’पि स्याज्ज्ञानमित्युच्यते त्वया ॥६॥
Nartakīkārayenmāṃ sa prāṇaśca varamantaram |
Śāntyambuni yato’pi syājjñānamityucyate tvayā || 6 ||
Engem (mām) belső (antaram) táncra (nartakī-kārayet) inkább (varam)...és (ca) a (saḥ) lélegzet vigyen (prāṇaḥ), mert (yataḥ…api) nyugalomnak vizén (śānti-ambuni), mondod (ucyate…tvayā): "Bölcsesség pihen (syāt…jñānam…iti)… || 6 ||
ऊर्ध्वे प्राणो ह्यधो जीवो विसर्गात्मा परोच्चरेत् ।
उत्पत्तिद्वितयस्थाने भरणाद्भरिता स्थितिः॥
Ūrdhve prāṇo hyadho jīvo visargātmā paroccaret |
Utpattidvitayasthāne bharaṇādbharitā sthitiḥ ||
…Szeme annak Tüzem, ami némán hevít,
s így megérted majd mindazt, mit
kétség nem tanít. || 7 ||
मदग्निस्तस्य नेत्रं त्वां तप्यते येन जोषतः ।
परिज्ञास्यसि सर्वं यत्संशयो नैव देक्ष्यति ॥७॥
Madagnistasya netraṃ tvāṃ tapyate yena joṣataḥ |
Parijñāsyasi sarvaṃ yatsaṃśayo naiva dekṣyati || 7 ||
…Szeme (netram) annak (tasya) Tüzem (mad…agniḥ), ami (yena) némán (joṣataḥ) hevít (tvām…tapyate), s így megérted majd (parijñāsyasi) mindazt (sarvam), mit (yat) kétség (saṃśayaḥ) nem (na…eva) tanít (dekṣyati). || 7 ||
S látod már a falat, mi Tüzemben felhevül,
mely fal miatt hiszed, hogy köztünk különbség
feszül. || 8 ||
पश्यसीत्थं प्रतिष्टम्भं यो मदग्नेः प्रतापितः ।
प्रतिष्टम्भाद्विभेदः स्यादावयोरिति मन्यसे ॥८॥
Paśyasītthaṃ pratiṣṭambhaṃ yo madagneḥ pratāpitaḥ |
Pratiṣṭambhādvibhedaḥ syādāvayoriti manyase || 8 ||
S (ittham) látod (paśyasi) már a falat (pratiṣṭambham), mi (yaḥ) Tüzemben (mad-agneḥ) felhevül (pratāpitaḥ), mely fal miatt (pratiṣṭambhāt) hiszed (iti…manyase), hogy köztünk (ādāvayoḥ) különbség feszül (vibhedaḥ…syāt). || 8 ||
Annak hevültéből
pedig Nektárom fakad,
s annak illatától most omlani kezd falad." || 9 ||
तदुत्तापात्पुनस्तस्यान्ममामृतं च वर्षते ।
तस्यामोदादपीदानीं त्वत्प्रतिष्टम्भपातनम् ॥९॥
Taduttāpātpunastasyānmamāmṛtaṃ ca varṣate |
Tasyāmodādapīdānīṃ tvatpratiṣṭambhapātanam || 9 ||
Annak hevültéből (tat…uttāpāt…tasyāt) pedig (punaḥ…ca) Nektárom (mama…amṛtam) fakad (varṣate), s (api) annak (tasya) illatától (āmodāt) most (idānīm) omlani kezd falad (tvat-pratiṣṭambha-pātanam)." || 9 ||
De ha a Nektár-itta
falból egy nap csak Nektár marad?
Uram! Hová lesz a Szemed kékje, s hol libben
hajad? || 10 ||
सुधासिक्तविरोधात्स्यान्मधूच्छिष्टं यदीह तु ।
नेत्रनैल्यं च कुत्र स्याद्देव तत्केशताण्डवः ॥१०॥
Sudhāsiktavirodhātsyānmadhūcchiṣṭaṃ yadīha tu |
Netranailyaṃ ca kutra syāddeva tatkeśatāṇḍavaḥ || 10 ||
De (tu) ha (yadi) a Nektár-itta falból (sudhā-sikta-virodhāt) egy nap (syāt…iha) csak Nektár (madhu) marad (ucchiṣṭaṃ)? Uram (deva)! Hová (kutra) lesz (syāt) a Szemed kékje (netra-nailyam), s (ca) hol libben hajad (tat-keśa-tāṇḍavaḥ)? || 10 ||
Hol nyílik az ajkad
és kapuja hová hív?
És szavaidnak magjaihoz lesz-e talán szív? || 11 ||
विजृम्भतश्च कुत्रौष्ठौ मुखं मामुपकर्षति ।
मतिस्त्वन्मुखबीजानां का मनाक्प्रभविष्यति ॥११॥
Vijṛmbhataśca kutrauṣṭhau mukhaṃ māmupakarṣati |
Matistvanmukhabījānāṃ kā manākprabhaviṣyati || 11 ||
Hol (kutra) nyílik (vijṛmbhataḥ) az ajkad (oṣṭhau) és (ca) kapuja (mukham) hová hív (mām…upakarṣati)? És szavaidnak magjaihoz (tvat-mukha-bījānām) lesz-e (kā…prabhaviṣyati) talán (manāk) szív (matiḥ)? || 11 ||
Milyen ritmus lesz
az és milyen táncra kél?
Ha a múlott és a jövendő a csendben meg nem él? || 12 ||
किं स्पन्दनं भवेत्तत्र कं ताण्डवं च नृत्यति ।
पौर्वापर्यं न शाक्तं चेन्मौनित्वे भवितुं सदा ॥१२॥
Kiṃ spandanaṃ bhavettatra kaṃ tāṇḍavaṃ ca nṛtyati |
Paurvāparyaṃ na śāktaṃ cenmaunitve bhavituṃ sadā || 12 ||
Milyen (kim) ritmus (spandanam) lesz (bhavet) az (tatra) és (ca) milyen (kam) táncra kél (tāṇḍavam…nṛtyati)? Ha (ced) a múlott és a jövendő (paurvāparyam) a csendben (maunitve) meg nem (na…sadā…śāktam) él (bhavitum)? || 12 ||
Arcod fénylő
vonalának lassú íveit
festeni ki fogja, s pirosló színeit? || 13 ||
És szavaidat ki fogja
majd papírra róni?
Ki fogja majd megérteni, s mindazt tovább
szólni? || 14 ||
त्वद्वक्त्ररूपरेखां तामुज्झ्वलां च विलम्बिताम् ।
आलोहितांश्च तस्यास्तु वर्णान्कश्च रिरङ्क्ष्यति ॥१३॥
तव शब्दांश्च कस्तत्र लेख्यपत्रे लिखिष्यति ।
कस्तान्बुभोत्स्यते’प्येव सर्वांश्च तान्वदिश्यति ॥१४॥
Tvadvaktrarūparekhāṃ tāmujjhvalāṃ ca vilambitām |
Ālohitāṃśca tasyāstu varṇānkaśca riraṅkṣyati || 13 ||
Tava śabdāṃśca kastatra lekhyapatre likhiṣyati |
Kastānbubhotsyate’pyeva sarvāṃśca tānvadiśyati || 14 ||
Arcod fénylő vonalának lassú íveit (tvat-vaktra-rūpa-rekhām…ujjhvalām…ca…tām…vilambitām) festeni (riraṅkṣyati) ki fogja (kaḥ), s (ca) pirosló (tasyāḥ…ālohitān) színeit (varṇān)? || 13 ||
És (ca) szavaidat (tava…śabdān) ki (kaḥ) fogja majd (tatra) papírra (lekhya-patre) róni (likhiṣyati)? Ki (kaḥ) fogja majd megérteni (bubhotsyate…api…eva), s (ca) mindazt (sarvān…tān…tān) tovább szólni (vadiśyati)? || 14 ||
Ki fogja majd nem
érteni intelmeid sorát?
Kihez szólsz majd nyugtatón, ha nem érti az
okát? || 15 ||
उपदेशक्रमान्नैव भोत्स्यते तस्य कः कथम् ।
कस्मै तद्धेत्वलब्धाय तोषणेन लपिष्यसि ॥१५॥
Upadeśakramānnaiva bhotsyate tasya kaḥ katham |
Kasmai taddhetvalabdhāya toṣaṇena lapiṣyasi || 15 ||
Ki (kaḥ…katham) fogja majd nem (na…eva) érteni (bhotsyate) intelmeid sorát (tasya…upadeśa-kramān)? Kihez (kasmai) szólsz majd (lapiṣyasi) nyugtatón (toṣaṇena), ha nem érti az okát (tat-hetu-alabdhāya)? || 15 ||
Magának kétségből
titkon ki fog falat húzni?
Kinek fog a Szemed kékje hajnalként ragyogni? || 16 ||
शङ्कामयं प्रतिष्टम्भं स्वाय करिश्यते गुहा ।
कः कस्मै नेत्रनैल्यं ते निशान्तेनैव भास्यति ॥१६॥
Śaṅkāmayaṃ pratiṣṭambhaṃ svāya kariśyate guhā |
Kaḥ kasmai netranailyaṃ te niśāntenaiva bhāsyati || 16 ||
Magának (svāya) kétségből (śaṅkā-mayam) titkon (guhā) ki (kaḥ) fog falat (pratiṣṭambham) húzni (kariśyate)? Kinek (kasmai) fog a Szemed kékje (netra-nailyam…te) hajnalként (niśa-antena…eva) ragyogni (bhāsyati)? || 16 ||
S annak csendjét ki
fogja majd énekednek hívni?
S dallamával ki akar majd ébren részegülni? || 17 ||
तन्मौनं चापि गीतां ते कः खेलमवभोत्स्यते ।
तत्स्वरोन्मत्त इत्थं कः प्रबोधे’पि बुभूषितुम् ॥१७॥
Tanmaunaṃ cāpi gītāṃ te kaḥ khelamavabhotsyate |
Tatsvaronmatta itthaṃ kaḥ prabodhe’pi bubhūṣitum || 17 ||
S (ca…api) annak csendjét (tat-maunam) ki (kaḥ) fogja majd énekednek (gītām…te) hívni (avabhotsyate…khelam)? S (api) dallamával (tat-svara-unmattaḥ) ki (kaḥ) akar majd ébren (prabodhe) részegülni (bubhūṣitum)? || 17 ||
S kinek fogod
homlokát az Életednek fája…
…hamujával hinteni? és némaságra vágyva… || 18 ||
…ki fogja majd
nevedet az ajkaira venni?
S dalolván azt buzgón végül önmagaként tudni? || 19 ||
सेक्ष्यतीह ललाटं च कस्य चिद्द्रुमभस्मना ।
स्वौष्ठाभ्यां भवतो नाम को मौनार्थी ग्रहिष्यति ॥१८॥
गीत्वा यश्च प्रयत्नेन भवन्तं परतः किल ।
भवन्तं तत्र को’पि स्यात्स्वभावं तत्प्रभोत्स्यति ॥१९॥
Sekṣyatīha lalāṭaṃ ca kasya ciddrumabhasmanā |
Svauṣṭhābhyāṃ bhavato nāma ko maunārthī grahiṣyati || 18 ||
Gītvā yaśca prayatnena bhavantaṃ parataḥ kila |
Bhavantaṃ tatra ko’pi syātsvabhāvaṃ tatprabhotsyati || 19 ||
S (ca) kinek (kasya) fogod homlokát (lalāṭam) az Életednek
fája…
…hamujával (cit-druma-bhasmanā) hinteni (sekṣyati…iha)? és némaságra vágyva… (mauna-arthī)… || 18 ||
…ki (kaḥ…yaḥ…kaḥ…api) fogja majd nevedet (bhavataḥ…nāma) az ajkaira (svauṣṭhābhyām) venni (grahiṣyati)? S (ca) dalolván (gītvā) azt (bhavanta) buzgón (prayatnena) végül (syāt…parataḥ…kila…tatra) önmagaként (bhavantam…sva-bhāvam…tat) tudni (prabhotsyati)? || 19 ||
Ki fogja megérteni, hogy nincsen Te meg én?
Ha Nektárod hullámzik csak az Élet Tengerén? || 20 ||
सम्बोधिष्यति कस्त्वं च मद्रूपमिति विप्लवम् ।
तरङ्गितो यदा तस्य चिदर्णवे सुधारसः ॥२०॥
Sambodhiṣyati kastvaṃ ca madrūpamiti viplavam |
Taraṅgito yadā tasya cidarṇave sudhārasaḥ || 20 ||
Ki (kaḥ) fogja megérteni (sambodhiṣyati), hogy nincsen (viplavam) Te (tvam) meg (ca) én (madrūpam)? Ha (yadā) Nektárod (tasya…sudhārasaḥ) hullámzik (taraṅgitaḥ) csak az Élet Tengerén (cit-arṇave)? || 20 ||
